روش تحلیل مؤلفه های مفهومی تمدن

Authors

سیدحسین حسینی

abstract

ویژگی میان رشته ای بودن مطالعات «تمدن پژوهی»، دایرة نگاه به مسائل این حوزه را از حصر در یک یا چند دستة تخصصی خاص بیرون کرده و در گسترة وسیع تری قرار می دهد. این چالش به ویژه در تحلیل اصل مفهوم تمدن بیش از هر جای دیگر خود را نمایان می سازد، چراکه ما با واژه ای چندوجهی روبه رو هستیم که مفاهیم هم عرض دیگری را نیز در جنب خود قرار می دهد؛ مقوله های انسان، فرهنگ، جامعه، تاریخ، و دین، واژگان هم خانوادة مفهوم تمدن به حساب آمده و حل گرة فهم کرانه های ناپیدای این معنا، در گرو فهم پیکرة این خانواده است. از سویی پیراستن حوزة مفهومی هر واژه و از سوی دیگر در هم تنیدن نظام وارة آن ها با یک دیگر تا نسبت تأثیر هر کدام در دیگری آشکار شده و در نهایت به تعریف نظام مندی دست یابیم. در مقدمه، پس از اشاره به هدف مقاله در تعیین مؤلفه های مفهومی تمدن (به جای تعریف آن) به فرض های سه گانة «عدم تحقق تمدن اسلامی در دنیای معاصر» و «ضرورت ایجاد تمدن نوین اسلامی» و نیز «امکان تحقق تمدن نوین اسلامی» اشاره می شود و سپس در گام نخست و به جهت تحلیل روشمند مسئله، از مدل «مجموعه نگر» یاد می کنیم که مهم ترین ویژگی آن، نگاه به مفاهیم هم تراز به صورت سیستمی است و آن گاه با تحلیل نسبت مفهوم تمدن با چهار واژة دیگر به ارائة برداشتی جدید از تمدن دست خواهیم یافت. بیان امتیازات و مراحل پنج گانة مدل تحلیل، بخش دیگر مقاله را تشکیل می دهد و بر این پایه و با نظر به کاربرد واژة تمدن غربی در دنیای کنونی، نشان داده می شود که مدل مطرح با تحلیل مؤلفه های مورد نظر، علاوه بر رعایت اصل سازگاری درون منطقی، توان تحلیل وضعیت موجود تمدن غالب را نیز داراست و به همین سبب سخن از نمود یک تحلیل جامع می رود. در نهایت بر اساس مفهوم به دست آمده و با القای خصوصیت از معنای تمدن غربی، سعی در رونمایی مؤلفه های مفهومی تمدن خواهد داشت. بدین سان از مؤلفه های هشت گانه سخن به میان می آید: سیطرة فراملی، ارادة جمعی و انسانی؛ عنصر سرزمین و مهد؛ منحصرنبودن به مرزهای جغرافیایی؛ شمولیت در روابط انسانی؛ نفوذ و برتری طلبی؛ تعالی جویی؛ و تأثیر در تحولات تاریخی. دست آخر با تطبیق عناصر تحلیلی فوق، نیم نگاهی نیز به مفهوم تمدن اسلامی می اندازیم

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

روش تحلیل مؤلفه‌های مفهومی تمدن

ویژگی میان‌رشته‌ای بودن مطالعات «تمدن پژوهی»، دایرة نگاه به مسائل این حوزه را از حصر در یک یا چند دستة تخصصی خاص بیرون کرده و در گسترة وسیع‌تری قرار می‌دهد. این چالش به‌ویژه در تحلیل اصل مفهوم تمدن بیش از هر جای دیگر خود را نمایان می‌سازد، چراکه ما با واژه‌ای چندوجهی روبه‌رو هستیم که مفاهیم هم‌عرض دیگری را نیز در جنب خود قرار می‌دهد؛ مقوله‌های انسان، فرهنگ، جامعه، تاریخ، و دین، واژگان هم‌خانواد...

full text

تحلیل مؤلفه های مفهومی دین

یکی از چالش برانگیزترین مسائل مطرح در حوزة مباحث دین شناسی و خصوصاً فلسفة دین تعریف مفهوم دین و دست یابی به مؤلفه های اصلی آن است. این مقاله پس از طرح تعریفی از دین، به نقد و تحلیل آن و بررسی نقاط قوت و ضعف آن خواهد پرداخت. توجه به سه حوزة «اعتقادات»، «اعمال»، و «احساسات»، در میان نیازها و توانایی های وجودی انسان، از امتیازات تعریف فوق و لازمة اصل جامعیت در تعریف است، اما تلاش برای حل مشکل تعری...

full text

مؤلفه های فرهنگ و تمدن در آثار اخوان الصفا

عصر اخوان الصفا، عصر آشنایی و تعامل فرهنگ ها و تمدن های گوناگون با یکدیگر بود . اخوانالصفا به این گوناگونی توجه داشتند؛ به طوری که در نظام فکری آن ها عواملی از قبیل تنوع شرایطآب و هوایی، گوناگونی منابع و ثروت های طبیعی، شیوه بهره برداری از این منابع، نوع خوراک وپوشاک و گرایش های متنوع به صنایع، گوناگونی اخلاق انسان ها  که ناشی از اخلاط و مزاج بدنو تأثیرات بروج و کواکب و شیوه تعلیم و تربیت است  ...

full text

تحلیل مفهومی استحکام شاتون به کمک روش جرم های متمرکز

در این پژوهش، سینماتیک، دینامیک و استحکام یک شاتون موتور خودرو مطالعه مفهومی می­شود. با بکارگیری روش پیشنهادی جرم­های متمرکز ممان اینرسی، گشتاور و نیروهای وارد بر مقاطع دلخواه ساق محاسبه می­شود. این روش امکان محاسبه خصوصیات هندسی جرم­های غیرمتمرکز را به سادگی فراهم می­آورد. محاسبه مفهومی، بستر مناسبی برای بهینه­سازی قطعه در گام­های طراحی و صرفه جویی در هزینه دراز مدت شبیه­سازی­های عددی خواهد بو...

full text

مؤلفه های فرهنگ و تمدن در آثار اخوان الصفا

عصر اخوان الصفا، عصر آشنایی و تعامل فرهنگ ها و تمدن های گوناگون با یکدیگر بود . اخوانالصفا به این گوناگونی توجه داشتند؛ به طوری که در نظام فکری آن ها عواملی از قبیل تنوع شرایطآب و هوایی، گوناگونی منابع و ثروت های طبیعی، شیوه بهره برداری از این منابع، نوع خوراک وپوشاک و گرایش های متنوع به صنایع، گوناگونی اخلاق انسان ها  که ناشی از اخلاط و مزاج بدنو تأثیرات بروج و کواکب و شیوه تعلیم و تربیت است  ...

full text

نظریه برخورد تمدن ها؛ چارچوب مفهومی درک اسلام هراسی

اسلام­هراسی (Islamophobia) غالباً به «خصومت و دشمنی بی­اساس و غیرمنطقی با مسلمانان و مظاهر اسلامی» تعریف می­شود. برخی محققان اصالت این تعریف خصوصاً قید "بی­اساس و غیرمنطقی" آن را مورد مناقشه قرار داده­اند و با استناد به برخی مبانی نظری و چارچوب­های مفهومی شناخته­شده و دواعی ایدئولوژیک ریشه­دار، آن را خصومتی موجه، منطقی و تبیین­پذیر ارزیابی کرده­اند. جهت شناخت بهتر و بررسی دقیق­تر این مبانی، مراجع...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
حکمت معاصر

Publisher: پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی

ISSN 2383-0689

volume 5

issue 2 2014

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023